Een akkoordenschema- enkele notenbalk + (evt) melodie (evt) voorzien van tekst wordt een leadsheet genoemd.
Een leedsheet is in feite een schematische weergave van een nr. In een goede leedsheet staan:
Voortekens, tempo, stijl
Duidelijk gescheiden maten
Melodie (evt de tekst daaronder)
Akkoorden
Vorm; zo compact mogelijk (herhalingstekens, 1-tje 2-tje, segno, coda etc)
Kenmerkende zaken worden ook vaak in een sheet gezet. Dat kan bv zijn: specifieke groove, een karakteristiek basloopje. Vaak wordt dat in maat 1 even uitgeschreven. (In Sibelius: Ossia Staff) Zaken die heel precies moeten worden gespeeld (bv een melodische lijn in een intro of interlude) worden ook vaak even uitgeschreven. Als regel geldt: hoe beknopter hoe beter; liefst alle informatie op 1 A4-tje.
De notatie van lichte muziek kenmerkt zich helaas vaak door inconsequentheid. Toch is er in de loop der jaren een standaard ontwikkeld. Een goed voorbeeld zijn de sheets zoals ze voorkomen in “The New Realbook”
Uitgebreider, voorzien van melodie, tekst, karakteristieke baspartij:
Latin heeft vele verschijningsvormen. Ik maak hier een onderscheid tussen bossa en andere patronen die in salsa voorkomen. Salsa is een verzamelnaam voor voor muziek die afkomstig is uit de Latijns Amerikaanse landen en de Spaans sprekende eilanden in de Caribische Zee. Onder Salsa vallen muzieksoorten zoals Merengue, Son montuno, Boogaloo, Mambo, Cubaanse Rumba, Cha-cha-cha. De termen Latin Jazz en Salsa worden door elkaar gebruikt om hetzelfde aan te duiden. Strict genomen heeft salsa een cubaanse oorsprong (son en mambo) Ontwikkeld door Puerto Ricaanse en Cubaanse immigranten in de jaren ’60 en ’70.
Cubaans
Typisch Cubaans is het gegeven van een syncopische bas; een “voorgetrokken 1” – accenten op 2-je en 4
Het volgende patroon is te gebruiken als voorbereiding op de onderstaande “guajeos”
Het akkoord is C7 maar rechts speel je in feite een g mineur akkoord waarbij de grondtoon daalt.
Voorbeeld “salsa uitwerking” van “Let’s get loud”:
Guajeos (wageos)
In salsa te gebruiken in montuno (vamp)
Het principe bestaat uit:
het spelen van een overgebonden 1 in de bas. Dit is de Cubaanse rumba clave. De 1 lijkt daarbij op 4 te zitten. De 1 speel je dus niet met de bas maar met je rechterhand.
Het spelen van octaven in de rechterhand, dit zijn akkoordtonen waarbij de tussenliggende ruimte wordt opgevuld door single-note akkoordtonen.
Latin kent vele varianten. Ik maak hier een onderscheid tussen bossa en andere patronen die in salsa voorkomen. Salsa is een verzamelnaam voor voor muziek die afkomstig is uit de Latijns Amerikaanse landen en de Spaans sprekende eilanden in de Caribische Zee. Onder Salsa vallen muzieksoorten zoals Merengue, Son montuno, Boogaloo, Mambo, Cubaanse Rumba, Cha-cha-cha. De termen Latin Jazz en Salsa worden door elkaar gebruikt om hetzelfde aan te duiden. Strict genomen heeft salsa een cubaanse oorsprong (son en mambo) Ontwikkeld door Puerto Ricaanse en Cubaanse immigranten in de jaren ’60 en ’70.
Bossanova Deze Braziliaanse muziekstijl is een combinatie van de Braziliaanse ritmiek, voornamelijk samba, en cool jazz. Bossanova betekent letterlijk vertaald ‘nieuwe tendenties’. Aan de wieg van de bossanova stonden muzikanten als Antonio Carlos Jobim, Luis Bonfá en João Gilberto die de sambaritmes mengden met de zachte en vaak ingetogen tonen van de cool jazz. De ritmisch getemperde, maar harmonisch geavanceerde stijl is gebaseerd op een enkel ritme, meestal in een gesyncopeerde 2/4 maat en met een soepele swing, ook wel balanço genoemd. De bekendste bossanova is ‘The Girl From Ipanema. De bekendste uitvoering dateert uit 1963 en is van Stan Getz, João Gilberto en Astrud Gilberto. Onder meer dankzij de honingzoete en naïeve stem van Astrud Gilberto werd het wereldwijd een hit.
Bossa Patroon:
Bossa patron in een II-V-I
Dit patroon is ook te gebruiken bij samba. Het tempo ligt dan hoger. Bossa en Samba zijn Braziliaanse stijlen
Voorbeelden van Bossa’s
Toepassing op:
B-tje: Bb – Gm7 – Fmaj7 – Asus4
[Intro]
F/GG/AA/BF/GG/AA#/C
F/GG/AA/BF/GG/AE/F#
Bm11Bm9/F#E7
| / / / / | / / / / |
[Verse 1]
Bm11Bm9/F#E7Bm11Bm9/F#E7
If you ever feel the time …to drop me a loving line,
C#m9F#13
Maybe you should just think twice,
C#m9F#13CdimEmaj7
I don’t wait a – round on your ad – vice
[Verse 2]
Emaj7D#m7D#m7 * D#m7G#7+G#7
You tell me I can go this far————–, …but no more,
Emaj7D#m7D#m7 * D#m7G#7+G#7
Try to show me heaven, and then——– …slam the door,
Emaj7D#m7D#m7 * D#m7G#7+G#7
You offer shelter at a price————- …much too dear,
C#m7C#m7 * C#m7F#13F#7+F#7Bm11
And your kind of love’s the kind that soon …disap – pears—–
Een liedje schrijven kan vanuit alle denkbare muzikale perspectieven. Sommige schrijvers beginnen bij de tekst en een melodie, anderen juist vanuit een basloopje of een groove. Ik zet hieronder voorbeelden van songwriting vanuit deze verschillende invalshoeken op een rijtje.
Harmonie
Een akkoordenschema als uitgangspunt zie je terug bij zgn “4 chord songs”
In Majeur: I – V – VI – IV : bv C – G – am – F
In mineur: I – VI – III – VII: bv am – F – C – G
Dit is dus in principe hetzelfde akkoordenschema. Alleen het beginpunt is anders.
Voorbeelden van 4 chord songs:
With or without you – U2
D – A – bm – G
So Lonely – Police:
C – G – am – F
Hello – Adele:
fm – Ab – Eb – Db (I -III – VII – IV)
Voorbeeld van een 4 chord song met andere harmonische verhoudingen:
Sweet Life – Frank Ocean:
Gbmaj7 – Bm9 – Emaj7 – C#m7
3 chord songs:
In the air tonight: Phil Collins
Stronger than me – Amy Winehouse:
All night long: Lionel Richie
2 chord songs:
Horse with no name: America
Dreams – Fleetwood mac
Wanna be starting’ something
1 chord songs:
Papa was a rolling stone – Temptations
Chain of fools – Aretha Franklin
Kwintvalsequens
Kwintval in klassieke muziek
kwintval in popmuziek
Wild world – Cat Stevens:
50 ways to say goodbye: Train
It’s amazing – Jem
Une belle histoire – Michel Fugain:
Teleromeo – K3:
Modulaties
Een modulatie kan een akkoordenschema een “lift” of nieuwe frisheid geven. Je kunt op verschillende manieren moduleren bv door gebruik te maken van een tussendominant. Er zijn ook “platte” manieren zoals de Eurovisie modulatie of de “truck drivers gear change”; zonder tussendominant halve toon of hele hoger.
Prominent aanwezig in dit akkoordenschema in c min; de d als 9 in cm. Modulatie naar uiteindelijk dm waarbij de 9 in cm versmelt in de grondtoon d in dm (rond de 4:00)
We are the champions – Queen:
We are the champions
Een couplet in cm (of Eb) – moduleert – refrein in F en moduleert via fm terug naar cm
Een liedje schrijven kan vanuit alle denkbare muzikale perspectieven. Sommige schrijvers beginnen bij de tekst en een melodie, anderen juist vanuit een basloopje of een groove. Hieronder vind je een enkele mogelijkheden rondom het schrijven van een melodie.
Modaliteit
Rick Beato over de (op modaliteit gebaseerde) melodie en harmonie van Sting :
Motieven
Een methode om een melodie te schrijven is het schrijven vanuit “motieven”. Veel hedendaagse commerciële liedjes zijn zo geconstrueerd.
Voorbeeld:
In “The One That Got Away” is het melodische motief gebouwd op de zin “summer after highschool when we first met.” Het melodisch motief wordt herhaald in de 2e regel en een 3e keer op de regel “and on my 18th birthday, we got matching tattoos.”
De 3e keer echter is een variatie: verlenging
Vuistregels voor melodisch materiaal
hou een melodie “zingbaar”
Stapsgewijze intervallen zijn makkelijker te zingen dan grote en onlogische sprongen. Gebruik grote melodische sprongen sporadisch. -> gebruik ze om “energie” te genereren
Wil je een simpele melodie, werk dan met motieven
Verken het uiterste van je vocale range oftewel je bereik: het is verleidelijk om vooral in je middengebied te schijven maar de hoogte of laagte kunnen zorgen voor een mooi vocaal “randje”
melodie in een refrein is vaak hoger dan in een couplet
een couplet is vaak ritmischer van een refrein
grondtonen zijn over het algemeen beter op hun plek in refreinen; zorgen voor een melodisch “thuis”
Call & Response
In het voorbeeld hieronder is de melodie opgebouwd vanuit een call & response principe; leadvocal is call – backing vocale de response.
Michael Jackson – Stranger in Moscow:
Lead: I was wandering in the rain Backing: Mask of life, feelin’ insane Lead: Swift and sudden fall from grace Backing: Sunny days seem far away
Queen – You take my breath away:
Het melodisch verloop bij dit lied van queen bestaat uit 3 van elkaar verschillende muzikale zinnen. Met elkaar vormen deze zinnen 1 grote melodische boog die eindigt met de woorden “you take my breath away”
Funk laat zich vooral omschrijven als een op groove gebaseerde stijl waarbij ritmiek, staccato motieven en herhaling belangrijke parameters zijn. Het harmonisch materiaal kan daarbij minimaal zijn. Dit is echter geen regel.
Een funky pianobegeleiding begint bij een stevige linkerhand in een octaafstand. Met de pink speel je een lage basnoot op de 1e tel. Met de duim speel je dezelfde noot maar dan een octaaf hoger. Deze laatste noot speel je niet op de tel maar op de syncope. Rechts speel je akkoorden op een ritmisch puntige manier. Rechts en links grijpen ritmisch in elkaar (bindend element is vooral de syncopische duimnoot links) en er ontstaat een patroon dat je steeds herhaalt en eventueel kunt uitbreiden en variëren. Van belang zijn een duidelijke pulse en een syncopische ritmiek.
Beats
Downbeat -de 1
Off-beat -de 2 en 4
Met Off-beat kan ook in een 8stes situatie steeds de 2e 8ste bedoeld worden. Off-beat is altijd het zwakke maatdeel.
Backbeat – Een in Rock ’n Roll gebruikte term waarbij 2 en 4 ook beaccentueerd worden vaak door snare. Ook in Boogie-Woogie, Rhythm&Blues en Motown hoor je dit veel.
16den groove
Toepassing op:
A+B: Db – Fm/C – Bdim – Gb – Gbmi
Bridge: A – B – F#m – G#m – A – B – C – D – E
Kids – Robbie Williams
A: Em – A7
B: E G A7 E – G – F# – C – D – B
Fantasy – Earth, wind & Fire
intro: em
A: Am7 – Bm7 C D C D Esus4 E Am7 – Bm7 C D C D Bsus4
Met Off-beat kan ook in een 8stes situatie steeds de 2e 8ste bedoeld worden. Off-beat is altijd het zwakke maatdeel.
Backbeat – Een in Rock ’n Roll gebruikte term waarbij 2 en 4 ook beaccentueerd worden vaak door snare. Ook in Boogie-Woogie, Rhythm&Blues en Motown hoor je dit veel.
