Rubato (ook wel ‘Tempo rubato’: Italiaans voor ‘geroofde tijd’) verwijst naar de expressieve en ritmische vrijheid om het strikte tempo tijdelijk te negeren. Daarmee is de musicus vrij om van één of enkele noten een beetje tijd te ‘roven’ en dat aan een andere noot of noten te geven. Met de vrijere frasering is het de bedoeling dat het tempo van een compositie niet verandert, maar dat er een gevoel van vrijheid en spontaniteit ontstaat.
Communicatie en timing zijn essentieel bij het samen musiceren. Initiatief nemen of juist anticiperen op het initiatief van de ander(en).
Daarbij komt rubato voor in verschillende gradaties; volledig vrij van tempo of time of semi-rubato
Voorbeelden:
Blue – Joni Mitchell
Michael Prins – Close to you; rubato intro – daarna kwarten-time
Tonight – Elton John – een voorbeeld van Rubto waarin in het orkestrale intro juist versnelling ipv vertraging plaats vindt:
Gary’s theme – Bill Evans, Eddie Gomez – Elliot Zigmund
Een prachtig voorbeeld van semi-rubato; een 3/4 opvatting. Geen strakke time maar een organische vrije 3/4 maat. Op een sublieme manier zoeken deze musici elkaar en de grenzen van wat time is op. (let vooral even op de drums rond 0.36 – en de manier waarop het thema wordt afgesloten en weer ingezet: 1.15)
Voor een verre prinses – Herman van Veen